Kamuoyunda \"10. Yargı Paketi\" olarak da bilinen yeni kanun teklifi, ceza ve infaz hukukumuzda kapsamlı değişiklikler öngörüyor. Cezasızlık algısını ortadan kaldırmayı hedefleyen bu önemli düzenleme, denetimli serbestlikten özel infaz yöntemlerine, trafik güvenliğinden çocuk hükümlülerin durumuna kadar geniş bir alanda yenilikler sunmaktadır. Adalet sistemimizin etkinliğini artırma ve toplumsal adalete olan güveni güçlendirme yolunda atılan bu adımın tüm detaylarını inceleyebilirsiniz.

10. Yargı Paketi: Genel Çerçeve, Amaçlar ve Kabul Süreci

Türk hukuk sisteminde önemli bir dönüm noktası olarak değerlendirilen ve kamuoyunda "Yeni Af Yasası" beklentileriyle de sıkça gündeme gelen 10. Yargı Paketi, aslında çok daha kapsamlı ve köklü değişiklikler içeren bir kanun teklifidir. "Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi" adıyla resmiyet kazanan bu düzenleme, Türkiye'nin adalet altyapısını güçlendirme ve toplumsal beklentilere cevap verme arayışının bir yansıması olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu paket, sadece belirli suçlara yönelik af beklentilerini karşılamanın ötesinde, ceza adalet sisteminin temel dinamiklerini yeniden şekillendirmeyi, caydırıcılığı artırmayı ve özellikle "cezasızlık algısı" olarak ifade edilen toplumsal kaygıyı gidermeyi hedeflemektedir.

Paketin hazırlık sürecinde temel referans noktası, Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Strateji Belgesi olmuştur. Bu strateji belgesi, adaletin daha hızlı, etkin ve erişilebilir olması, hukukun üstünlüğünün pekiştirilmesi ve yargıya olan güvenin artırılması gibi temel hedefleri içermektedir. 10. Yargı Paketi de bu genel vizyon doğrultusunda, belgede işaret edilen ihtiyaç ve hedeflere yönelik somut adımlar atmayı amaçlamaktadır. Adalet sisteminin güncel sorunlarına çözüm üretirken, aynı zamanda geleceğe yönelik sağlam bir hukuki zemin oluşturma gayreti, paketin ruhunu yansıtan önemli bir unsurdur.

Adalet Bakanı Yılmaz Tunç, paketin içeriği ve amaçları hakkında yaptığı açıklamalarda, düzenlemenin en önemli hedeflerinden birinin toplumda yerleşmeye başlayan cezasızlık algısını ortadan kaldırmak olduğunu vurgulamıştır. Bakan Tunç, yapılan değişikliklerle suç işleyenlerin eylemlerinin karşılıksız kalmayacağı, adaletin tecellisinin sağlanacağı ve bu sayede toplumsal barışa ve düzene katkı sunulacağı mesajını vermiştir. Bu çerçevede, paketin sadece cezaların infazı boyutunda değil, aynı zamanda suçların önlenmesi ve adalete olan inancın güçlendirilmesi gibi daha geniş bir perspektifle ele alındığı anlaşılmaktadır.

Paketin kapsamına bakıldığında, oldukça geniş bir yelpazede düzenlemeler içerdiği görülmektedir. Toplam 30 maddeden oluşan kanun teklifi, başta Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun olmak üzere, Türk Ceza Kanunu, Ceza Muhakemesi Kanunu gibi temel ceza mevzuatının yanı sıra, internet yayıncılığı, noterlik hizmetleri ve hatta Hakimler ve Savcılar Kurulu'nun (HSK) yapısına ilişkin düzenlemeler de dahil olmak üzere yaklaşık 10 farklı kanunda değişiklik öngörmektedir. Bu durum, paketin sadece belirli bir alana odaklanmak yerine, adalet sisteminin farklı bileşenlerini etkileyen ve birbiriyle bağlantılı sorunlara bütüncül bir yaklaşımla çözüm aradığını göstermektedir. Değişiklik yapılması planlanan kanunların çeşitliliği, reformun derinliğini ve etki alanının genişliğini ortaya koymaktadır.

Yasalaşma sürecine gelindiğinde, 10. Yargı Paketi önemli bir aşamayı geride bırakmıştır. Teklif, 01.06.2025 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Adalet Komisyonu'nda yapılan detaylı müzakerelerin ardından kabul edilmiştir. Bu kabul, paketin yasalaşma yolculuğunda kritik bir adım olmakla birlikte, sürecin henüz tamamlanmadığını göstermektedir. Komisyon aşamasının ardından teklifin TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesi, oylanması ve kabul edilmesi gerekmektedir. Genel Kurul sürecinin ardından ise Cumhurbaşkanı'nın onayı ve Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla birlikte kanunlaşarak yürürlüğe girecektir. Bu süreç, demokratik hukuk devletinin işleyişi açısından önemli olup, farklı görüşlerin ve değerlendirmelerin dikkate alınmasına olanak tanımaktadır.

Sonuç olarak, 10. Yargı Paketi, Türkiye'nin adalet sisteminde önemli bir reform hamlesi olarak dikkat çekmektedir. Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Strateji Belgesi'nin hedefleriyle uyumlu bir şekilde hazırlanan bu paket, cezasızlık algısıyla mücadele etmeyi, caydırıcılığı artırmayı ve adalete olan güveni pekiştirmeyi amaçlamaktadır. 30 madde ile 10 farklı kanunda değişiklik öngören bu kapsamlı düzenleme, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'un da ifade ettiği gibi, toplumda adaletin işlediğine dair inancı güçlendirme potansiyeli taşımaktadır. TBMM Adalet Komisyonu'ndan 01.06.2025 tarihinde geçen paketin yasalaşma süreci devam etmekte olup, yürürlüğe girmesiyle birlikte ceza infaz sisteminden usul hukukuna kadar birçok alanda somut değişiklikler yaşanması beklenmektedir. Bu değişikliklerin, hukukun üstünlüğünü esas alan, gecikmeyen ve öngörülebilir bir adalet sistemi vizyonuna katkı sunması hedeflenmektedir.

Ceza İnfaz Sisteminde Önemli Yenilikler: Denetimli Serbestlik, Tekerrür ve Özel İnfaz

Kamuoyunda "10. Yargı Paketi" olarak bilinen ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Adalet Komisyonu'ndan geçen kanun teklifi, ceza infaz sistemimizde köklü değişiklikler öngörmektedir. Bu değişiklikler, özellikle denetimli serbestlik uygulamaları, mükerrir (suçu tekrarlayan) hükümlülerin durumu ve özel infaz usullerinin kapsamı gibi kritik alanlarda yeni düzenlemeler getirmektedir. Adalet Bakanlığı tarafından hazırlanan ve Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Strateji Belgesi hedefleri doğrultusunda şekillenen bu paket, cezasızlık algısıyla mücadele etmeyi, cezaların caydırıcılığını artırmayı ve infaz süreçlerini daha etkin hale getirmeyi amaçlamaktadır. Bu bölümde, paketin ceza infaz sistemine getirdiği bu önemli yenilikleri detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Denetimli Serbestlik Koşullarının Yeniden Belirlenmesi

Denetimli serbestlik, hükümlülerin cezalarının bir kısmını ceza infaz kurumu dışında, toplum içinde belirli yükümlülükler altında çekmelerini sağlayan önemli bir infaz yöntemidir. 10. Yargı Paketi ile 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 105/A maddesinde yapılan değişiklikle, denetimli serbestlikten yararlanma koşullarında önemli bir güncelleme getirilmiştir.

Yeni düzenlemeye göre, hükümlülerin denetimli serbestlikten faydalanabilmeleri için, aldıkları ceza miktarı ne olursa olsun, koşullu salıverilme tarihine kadar olan sürenin en az 1/10'unu (onda birini) ve her halükarda en az beş gününü ceza infaz kurumunda geçirmeleri şartı getirilmiştir. Bu düzenleme, özellikle kısa süreli hapis cezalarında hükümlülerin cezaevine hiç girmeden veya çok kısa süre kalarak denetimli serbestliğe ayrılmalarının önüne geçmeyi hedeflemektedir. Daha önceki uygulamada, bazı durumlarda hükümlüler doğrudan denetimli serbestliğe ayrılabiliyordu.

Bu değişikliğin temel amacı, cezanın caydırıcılığını güçlendirmek ve toplumda zaman zaman dile getirilen "cezasızlık algısını" ortadan kaldırmaktır. Hükümlünün, işlediği suçun karşılığı olarak bir süre de olsa ceza infaz kurumunun disiplin ve kurallarına tabi olması, suçun sonuçlarını daha somut bir şekilde deneyimlemesi ve bu yolla yeniden suç işleme eğiliminin azaltılması beklenmektedir. Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'un da ifade ettiği gibi, bu düzenleme ile cezanın infazında adaletin tecellisine ve toplum vicdanının rahatlamasına katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Ancak, bu düzenlemenin 01.06.2025 tarihinde TBMM Adalet Komisyonu'nda kabul edilen teklifte yer aldığı ve yasalaşma sürecinin takip edilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Ayrıca, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitimevinde bulunan ve koşullu salıverilmesine bir yıl veya daha az kalan iyi halli hükümlülerin, denetimli serbestlikten yararlanmak için ceza infaz kurumunda geçirmeleri gereken sürenin en az onda birini tamamlama zorunluluğunun, bu hükmün yürürlüğe girdiği tarihten önce işlenen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair bir geçiş hükmü de öngörülmüştür.

Tekerrür Durumunda Koşullu Salıverilme İmkanı

Tekerrür, bir kişinin daha önce işlediği bir suç nedeniyle mahkum olduktan sonra, belirli bir süre içinde yeniden suç işlemesi durumunu ifade eder. Türk Ceza Kanunu ve Ceza İnfaz Kanunu, mükerrirler için daha ağır infaz rejimleri öngörmektedir. Özellikle ikinci defa tekerrür hükümleri uygulanan mahkumlar için koşullu salıverilme imkanı bulunmuyordu.

10. Yargı Paketi, bu konuda önemli bir değişiklik getirerek 5275 sayılı Kanun'un 108. maddesini yeniden düzenlemektedir. Yeni düzenlemeyle, hakkında ikinci defa tekerrür hükümleri uygulanan ve süreli hapis cezasına mahkum edilmiş olan hükümlülere, cezalarının dörtte üçünü (3/4) iyi halli olarak ceza infaz kurumunda geçirmeleri durumunda koşullu salıverilmeden yararlanabilme imkanı tanınmaktadır.

Bu düzenlemenin temel amacı, uzun yıllardır cezaevinde bulunan ve topluma uyum sağlama potansiyeli gösteren mükerrir hükümlülerin rehabilitasyonunu sağlamak, dış dünyaya uyumlarını kolaylaştırmak ve yeniden suç işlemelerini önleyerek topluma kazandırılmalarına olanak tanımaktır. "İyi hal" değerlendirmesi, hükümlünün ceza infaz kurumundaki tutum ve davranışları, kurallara uyumu, eğitim ve iyileştirme programlarına katılımı gibi kriterlere göre yapılacaktır. Bu değişiklik, ceza adalet sisteminin sadece cezalandırıcı değil, aynı zamanda ıslah edici ve topluma yeniden kazandırıcı işlevini de güçlendirmeyi hedeflemektedir.

Özel İnfaz Yöntemlerinin Uygulama Alanının Genişletilmesi

Özel infaz usulleri, belirli koşulları taşıyan hükümlülerin cezalarını cezaevi dışında veya farklılaştırılmış koşullarda çekmelerine olanak tanıyan yöntemlerdir. 10. Yargı Paketi, 5275 sayılı Kanun'un 110. maddesinde yapılan değişikliklerle bu usullerin kapsamını önemli ölçüde genişletmektedir. Bu genişlemenin temelinde, cezanın bireyselleştirilmesi, hükümlünün toplumla bağlarının korunması ve özellikle hassas grupların (yaşlılar, kadınlar, çocuklar, hastalar) mağduriyetlerinin azaltılması yatmaktadır.

Başlıca genişletilen özel infaz usulleri şunlardır:

• Hafta Sonu veya Geceleyin İnfaz: Bu infaz türü, hükümlünün iş veya aile hayatını devam ettirebilmesine imkan tanır. Paketle birlikte;

  • Kasten işlenen suçlarda ceza sınırı 1 yıl 6 aydan 3 yıla,
  • Taksirle öldürme suçu hariç taksirle işlenen suçlarda ise 3 yıldan 5 yıla çıkarılmaktadır. Bu sayede daha fazla hükümlü, cezasını hafta sonları veya geceleri cezaevinde kalarak, gündüzleri ise normal yaşamını sürdürerek çekebilecektir.

• Konutta İnfaz (Ev Hapsi): Belirli yaş ve sağlık durumundaki hükümlüler ile küçük çocuğu olan kadın hükümlüler için konutta infaz imkanları genişletilmektedir:

  • Kadın, çocuk veya 65 yaşını bitirmiş kişiler için toplam ceza sınırı 1 yıldan 3 yıla,
  • 70 yaşını bitirmiş kişiler için 2 yıldan 4 yıla,
  • 75 yaşını bitirmiş kişiler için 4 yıldan 5 yıla çıkarılmaktadır.
  • Ayrıca, 80 yaşını bitirmiş kişiler için 6 yıla kadar olan hapis cezalarının konutta infazına imkan tanınacaktır.
  • Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkum olanlar hariç olmak üzere, diğer hapis cezasına mahkum olanlardan, ağır bir hastalık veya engellilik nedeniyle ceza infaz kurumu koşullarında hayatını yalnız idame ettiremeyeceği Adli Tıp Kurumu raporuyla tespit edilen ve toplum güvenliği bakımından ağır ve somut bir tehlike oluşturmayacağı değerlendirilenlerin cezası da konutunda çektirilebilecektir. Mahkumun durumu, Cumhuriyet Başsavcılığınca birer yıllık dönemlerde belirlenen usule göre incelettirilecek ve iyileşme halinde karar kaldırılabilecektir.
  • Doğum yapmış ve toplam 5 yıl (önceden 3 yıl) veya daha az süreli hapis cezası alan ya da adli para cezası hapse çevrilen kadın hükümlülerin cezalarını, doğumdan itibaren belirli bir süre geçtikten sonra konutunda çekmelerine imkan tanınmaktadır.

Bu düzenlemeler, ceza infaz sisteminin insancıl yönünü güçlendirirken, aynı zamanda cezaevlerindeki yoğunluğun azaltılmasına da katkı sağlayabilecektir. Özel infaz usullerinin uygulanmasında, hükümlünün yeniden suç işleme riski, toplum güvenliği ve denetim imkanları gibi faktörler titizlikle değerlendirilecektir. Denetimli serbestlik yükümlülüklerini yerine getirmeyenlerin bu özel infaz usullerinden faydalanamayacağı da hüküm altına alınmıştır.

10. Yargı Paketi'nin ceza infaz sistemine getirdiği bu yenilikler, adaletin sağlanması, suçla mücadele ve bireylerin topluma yeniden kazandırılması hedefleri doğrultusunda atılmış önemli adımlardır. Düzenlemelerin uygulamadaki sonuçları, zaman içinde daha net bir şekilde görülecektir.

Belirli Suç Tiplerine Yönelik Cezai Düzenlemeler ve Çocuk Hükümlüler

10. Yargı Paketi, ceza adalet sistemimizde caydırıcılığı artırmayı ve toplumsal güvenliği pekiştirmeyi hedefleyen kapsamlı değişiklikler içermektedir. Bu düzenlemeler arasında, özellikle trafik güvenliğini tehlikeye sokan fiiller, genel güvenliği tehdit eden eylemler, kişilere yönelik şiddet ve tehdit suçları ile çocuk hükümlülerin infaz süreçlerine ilişkin önemli yenilikler bulunmaktadır. Bu bölümde, söz konusu suç tiplerine yönelik cezai yaptırımlardaki değişiklikler ve çocukların korunmasına odaklanan infaz düzenlemeleri detaylı bir şekilde incelenecektir.

Trafik Güvenliği ve Ulaşım Araçlarına İlişkin Suçlar

Toplumun can ve mal güvenliğini doğrudan etkileyen trafik suçları, 10. Yargı Paketi ile daha caydırıcı cezalara bağlanmıştır. Özellikle 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 179. maddesinde yapılan değişiklikle, trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçunun cezası önemli ölçüde ağırlaştırılmıştır. Bu kapsamda, kara, deniz, hava veya demiryolu ulaşım araçlarını kişilerin hayat, sağlık veya malvarlığı açısından tehlikeli olabilecek şekilde sevk ve idare edenlere verilecek hapis cezasının alt sınırı artırılarak, ceza 4 aydan 2 yıla kadar hapis olarak belirlenmiştir. Düzenleme, özellikle alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında araç kullanarak başkalarının hayatını hiçe sayan sürücülere karşı daha etkin bir mücadeleyi amaçlamaktadır. Bu artışla, trafik kurallarının ihlalinin basit bir kabahat olmadığı, ciddi sonuçları olabilecek bir suç olduğu vurgulanmaktadır.

Paketle getirilen bir diğer önemli düzenleme ise TCK'nın 223. maddesinde yapılan değişiklikle ilgilidir. Bu değişiklikle, yol kesme ve ulaşım araçlarının hareketini engelleme fiillerinde, suçun oluşumu için önceden aranan cebir ve tehdit unsuru kaldırılmıştır. Artık, hukuka aykırı bir davranışla kara ulaşım aracının hareketini engellemek, durdurmak veya başka bir yere götürmek müstakil bir suç olarak tanımlanmış ve bu tür eylemleri gerçekleştirenler için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Bu düzenleme, özellikle toplu taşıma araçlarının kaçırılması, yolcuların alıkonulması gibi olayların yanı sıra, gösteri veya başka amaçlarla yolların trafiğe kapatılması gibi eylemlerin de daha etkin bir şekilde cezalandırılmasını sağlayacaktır. Ulaşım özgürlüğünün ve kamu düzeninin korunması açısından bu değişiklik büyük önem taşımaktadır.

Genel Güvenliğin Kasten Tehlikeye Sokulması Suçunda Yenilikler

Kamuoyunda endişe yaratan ve zaman zaman üzücü olaylara neden olan "kurusıkı" olarak bilinen ses ve gaz fişeği atabilen silahların kullanımı da 10. Yargı Paketi ile daha sıkı kontrol altına alınmıştır. Bu tür silahlar, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması suçu kapsamına dahil edilmiştir. Özellikle yerleşim yerlerinde, yani meskun mahallerde bu tür silahlarla ateş eden veya patlayıcı madde kullanan kişilere 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.

Düzenleme, bu silahların yarattığı korku ve paniğin ötesinde, gerçek ateşli silahlarla karıştırılabilme potansiyeli taşıması ve suç işleme amacıyla kullanılabilme riskini de göz önünde bulundurmaktadır. Daha da önemlisi, bu suçun düğün, nişan, asker uğurlaması gibi insanların toplu olarak bulunduğu yerlerde işlenmesi halinde cezanın yarısından bir katına kadar artırılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu ağırlaştırıcı neden, toplumsal kutlamaların veya bir araya gelmelerin, sorumsuzca davranışlarla tehlikeli bir hal almasının önüne geçmeyi amaçlamaktadır.

Kasten Yaralama ve Tehdit Suçlarında Cezaların Artırımı

Kişilere yönelik şiddet eylemleriyle mücadelede kararlılık gösteren 10. Yargı Paketi, kasten yaralama suçlarına verilen cezalarda önemli bir artış öngörmektedir. Bu kapsamda, kasten yaralama suçlarında öngörülen hapis cezaları %50 oranında artırılmıştır. Bu artış, mağdurların korunması ve toplumda şiddetin her türlüsüne karşı caydırıcılığın güçlendirilmesi hedefini taşımaktadır. Şiddetin kabul edilemez olduğu ve faillerin daha ağır yaptırımlarla karşılaşacağı mesajı net bir şekilde verilmektedir.

Benzer şekilde, tehdit suçlarının cezaları da caydırıcılığın pekiştirilmesi amacıyla artırılmıştır. Malvarlığına yönelik tehditlerde hapis cezasının alt sınırı bir aydan iki aya çıkarılırken, suçun daha ağır şekilleri olan nitelikli tehdit hallerinde (örneğin silahla, kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle, imzasız mektupla veya özel işaretlerle, birden fazla kişi tarafından birlikte, suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanılarak işlenmesi) cezanın üst sınırı 7 yıla kadar yükseltilmiştir. Bu düzenlemeler, bireylerin huzur ve sükununu bozan, korku ve endişe yaratan tehdit eylemlerine karşı daha etkin bir hukuki mücadele imkanı sunmaktadır.

Çocuk Hükümlülerin İnfaz Süreçleri

10. Yargı Paketi, çocuk adalet sistemi ve çocukların korunması ilkesi doğrultusunda, çocuk hükümlülerin infaz süreçlerinde önemli iyileştirmeler getirmektedir. Bu değişiklikler, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'un 11., 15., 16. ve 17. maddelerinde yapılmıştır. Temel amaç, çocukların üstün yararını gözeterek, onların yeniden topluma kazandırılmalarını sağlayacak, gelişimlerine uygun infaz modelleri oluşturmaktır.

Yeni düzenlemeye göre, çocuk hükümlülerin cezalarının infazına, kural olarak öncelikle çocuk kapalı ceza infaz kurumlarında başlanacak, burada geçirilecek sürenin ardından iyi halli oldukları ve gerekli gelişimleri gösterdikleri takdirde çocuk eğitimevlerine gönderilmeleri sağlanacaktır. Bu kademeli geçiş, çocuğun hem güvenliğinin sağlanmasını hem de rehabilitasyon sürecine daha etkin katılımını hedeflemektedir.

Önemli bir yenilik olarak, kasıtlı suçlardan toplam 3 yıl veya daha az, taksirli suçlardan ise toplam 5 yıl veya daha az süreyle hapis cezasına mahkum olan çocuk hükümlülerin cezaları, doğrudan çocuk eğitim evlerinde yerine getirilecektir. Bu hüküm, daha hafif suçlardan mahkum olan çocukların, kapalı ceza infaz kurumlarının olumsuz etkilerinden mümkün olduğunca uzak tutularak, eğitim ve iyileştirme odaklı bir ortamda cezalarını çekmelerine olanak tanımaktadır. Ayrıca, uygun şartları taşıyan ve güvenlik riski oluşturmayan bazı çocuk tutukluların da çocuk eğitimevlerinde barındırılabilmesine imkan tanınmıştır. Bu düzenlemeler, çocukların damgalanmadan topluma yeniden entegre olmalarını destekleyen, pedagojik yaklaşımları ön planda tutan bir infaz anlayışının yansımasıdır.

Harika bir istek! 10. Yargı Paketi'nin diğer önemli alanlardaki yansımalarını ve genel bir değerlendirmesini içeren, SEO uyumlu ve bilgilendirici bir bölüm hazırlayalım.

Diğer Alanlardaki Kanuni Değişiklikler: İnternet, Noterlik, HSK ve Usul Hukuku

10. Yargı Paketi, ceza ve infaz hukuku alanındaki köklü değişikliklerin yanı sıra, dijital dünyadan meslek hukukuna, yargı teşkilatından usul hukukuna kadar geniş bir yelpazede önemli düzenlemeler içermektedir. Bu değişiklikler, hukukun farklı veçhelerinde güncel ihtiyaçlara cevap vermeyi, hak arama özgürlüğünü güçlendirmeyi ve hukuki süreçlerde etkinliği artırmayı hedeflemektedir. Özellikle Anayasa Mahkemesi'nin iptal kararları doğrultusunda yapılan uyum düzenlemeleri, paketin dikkat çeken unsurları arasındadır.

İnternet Ortamındaki Yayınlar ve Kişilik Haklarının Korunması

Dijitalleşmenin hayatın her alanına nüfuz ettiği günümüzde, internet ortamında yapılan yayınlar aracılığıyla işlenen suçlar ve kişilik haklarına yönelik saldırılar önemli bir sorun teşkil etmektedir. 10. Yargı Paketi, "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun" üzerinde yaptığı değişikliklerle bu alanda önemli bir adım atmaktadır.

Yeni düzenlemenin temel amacı, internet ortamında kişilerin şeref ve itibarına yönelik saldırılar karşısında daha etkin bir koruma sağlamaktır. Bu kapsamda, mağdurlara, kişilik haklarını ihlal eden yayınların engellenmesi veya kaldırılması yönünde daha hızlı ve etkili mekanizmalar sunulması hedeflenmektedir. Böylece, siber zorbalık, itibar suikastları ve yalan haber gibi olumsuzluklarla mücadelede bireylerin hukuki güvenceleri artırılmaktadır. Bu değişiklik, ifade özgürlüğü ile kişilik hakları arasındaki hassas dengeyi koruyarak, dijital alanda daha adil ve güvenli bir ortam oluşturulmasına katkı sağlayacaktır.

Noterlik Kanunu'nda Disiplin Hükümlerinin Yeniden Yapılandırılması

Noterlik mesleği, hukuki işlemlerin güvenli bir şekilde yapılmasında ve resmiyet kazanmasında kritik bir role sahiptir. Bu nedenle, noterlerin mesleki sorumlulukları ve disiplin süreçleri büyük önem taşımaktadır. 10. Yargı Paketi, Noterlik Kanunu'nda disiplin hükümlerini yeniden ele alarak bu alanda bir reform gerçekleştirmektedir.

Yapılan değişiklikle, noterlere uygulanacak disiplin yaptırımları, hukuki belirlilik ve öngörülebilirlik ilkeleri çerçevesinde daha açık ve net bir şekilde tanımlanmaktadır. Amaç, disiplin süreçlerinde keyfiliğin önüne geçmek, standartları yükseltmek ve noterlik mesleğinin saygınlığını pekiştirmektir. Yeniden düzenlenen disiplin hükümleri, hem noterlerin haklarını koruyacak hem de kamu hizmeti niteliği taşıyan noterlik faaliyetlerinin daha şeffaf ve güvenilir bir zeminde yürütülmesini sağlayacaktır.

Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK) Üyelerine İlişkin Düzenlemeler

Yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının teminatı olan Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), yapısı ve işleyişi itibarıyla adalet sisteminin merkezinde yer alır. 10. Yargı Paketi, Hakimler ve Savcılar Kurulu Kanunu'nda da bazı önemli değişiklikler öngörmektedir. Bu değişiklikler, özellikle HSK üyeliği sona erenlerin kariyerlerine ilişkin belirsizlikleri ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır.

Düzenlemeye göre:

• Yüksek mahkeme (Yargıtay, Danıştay) üyeliğinden seçilip Kurul üyeliği sona erenler, kalan görev sürelerini tamamlamak üzere geldikleri yüksek mahkeme üyeliğine, boş kadro aranmaksızın döneceklerdir. İlk boşalan kadro onlara tahsis edilecektir.
• Adli ve idari yargı hakim ve savcılığından seçilip Kurul üyeliği herhangi bir sebeple sona erenler, Genel Kurulca müktesepleri dikkate alınarak tercih ettikleri üç yerden birine atanacaktır.
• Görev süresini tamamlayanlardan;
  • Adli yargıdan seçilenler Yargıtay üyeliğine,
  • İdari yargıdan seçilenler Danıştay üyeliğine, boş kadroya bakılmaksızın Genel Kurul tarafından seçilebilecektir. Boş kadro olmaması durumunda ilk boşalan kadrolar bu kişilere tahsis edilecektir.
• Bu seçim veya atama işlemleri, Kurul üyeliğinin sona ermesinden itibaren 30 gün içinde yapılacaktır. Bu süre zarfında ilgililer izinli sayılacak ve Kurul üyeliği özlük haklarından yararlanmaya devam edecektir.

Bu düzenlemeler, HSK üyelerinin görev süreleri sonrasındaki statülerini netleştirerek, yargı mensupları için bir güvence oluşturmakta ve Kurul'un etkinliğine katkı sunmayı hedeflemektedir.

Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Usul Hukuku Değişiklikleri

Hukuk sisteminin temel taşlarından olan usul hukuku, hakların nasıl kullanılacağını ve yargılama süreçlerinin nasıl işleyeceğini belirler. 10. Yargı Paketi, Anayasa Mahkemesi'nin (AYM) daha önce verdiği bazı iptal kararlarını dikkate alarak usul hukukunda önemli uyum düzenlemeleri yapmaktadır. Bu değişiklikler, özellikle Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun ile Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nu (HMK) etkilemektedir.

• Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'daki Değişiklik: AYM'nin iptal kararı doğrultusunda yapılan düzenleme ile iş sözleşmelerinde taraflar bir hukuk seçimi yapsalar dahi, eğer sözleşmeyle daha sıkı ilişkili başka bir hukukun varlığı tespit edilirse, hakimin takdir yetkisiyle bu daha sıkı ilişkili hukukun uygulanabilmesine imkan tanınmaktadır. Ancak, işin yapıldığı yer hukukunun o sırada uygulanması zorunlu olan emredici kuralları bu takdir yetkisinin dışında tutulmuştur. Bu, özellikle işçinin korunması ilkesi açısından önem taşımaktadır.

• Hukuk Muhakemeleri Kanunu'ndaki (HMK) Değişiklikler: Yine AYM iptal kararları gözetilerek yapılan düzenlemelerle;

  • Senetle ispat zorunluluğu ve senede karşı tanıkla ispat yasağındaki parasal sınırların uygulanmasında, hukuki işlemin yapıldığı tarihteki değerin esas alınacağı hüküm altına alınmıştır. Bu, özellikle enflasyonist ortamlarda geçmiş tarihli işlemlerde adaletsiz sonuçların doğmasını engellemeye yöneliktir.
  • İstinaf yoluna başvurulabilen kararlar, temyiz edilemeyen kararlar ile temyiz incelemesi ve duruşmasına yönelik hükümlerdeki parasal sınırların uygulanmasında ise davanın açıldığı tarihteki miktarın esas alınacağı belirtilmiştir. Bu da, kanun yollarına başvuru süreçlerinde öngörülebilirliği artırmaktadır.

Bu usul hukuku değişiklikleri, yargılamalarda hukuki güvenliği pekiştirmeyi ve Anayasa Mahkemesi kararlarıyla uyumlu bir yasal çerçeve sunmayı amaçlamaktadır.

Genel Değerlendirme

10. Yargı Paketi, Adalet Bakanı Yılmaz Tunç'un da ifade ettiği gibi, toplumda oluşturulmaya çalışılan cezasızlık algısını ortadan kaldırmayı ve caydırıcılığı artırmayı hedefleyen kapsamlı bir reform çabasıdır. Denetimli serbestlik koşullarının sıkılaştırılması, tekerrür hükümlerinin yeniden düzenlenmesi, özel infaz usullerinin kapsamının genişletilmesi gibi ceza adalet sistemine yönelik temel değişikliklerin yanı sıra; trafik güvenliği, genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması, kasten yaralama ve tehdit gibi suçlara ilişkin cezaların artırılması da bu amaca hizmet etmektedir. Çocuk hükümlülerin infaz süreçlerinde iyileştirmeler yapılması, onların topluma yeniden kazandırılmasına yönelik önemli bir adımdır. İnternet ortamındaki yayınlar, noterlik disiplin hükümleri, HSK üyelerinin statüsü ve usul hukukundaki güncellemeler ise paketin çok yönlülüğünü ve hukukun farklı alanlarındaki ihtiyaçlara cevap verme gayretini göstermektedir. Türkiye Yüzyılı Yargı Reformu Strateji Belgesi hedefleri doğrultusunda hazırlanan bu paket, adaletin tecellisini hızlandırma ve hukukun üstünlüğünü pekiştirme yolunda atılmış önemli bir adım olarak değerlendirilmektedir. Paketin TBMM Genel Kurulu'ndaki görüşmelerinin ardından yasalaşması ve uygulamaya geçmesiyle birlikte, Türk hukuk sistemindeki etkileri daha net bir şekilde görülecektir.