26 Ocak,2025

Yurtdışında Yaşayanlar İçin Boşanma

shape
Yurtdışında Yaşayanlar İçin Boşanma

Yurtdışında ikamet eden Türk vatandaşları için boşanma süreci, farklı koşullar ve prosedürlerle şekillenmektedir. Bu makale, yurtdışında yaşayanların Türkiye'deki boşanma süreçlerinde karşılaşabilecekleri durumları, mevcut kanunları, mahkeme kararlarını ve konsolosluk yolunu kapsamaktadır. Hukuki danışmanlık almak, sürecin daha kolay ve sorunsuz bir şekilde yönetilmesini sağlayacaktır.

Yurtdışında Yaşayanlar İçin Türkiye'de Boşanma: Genel Bakış

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının boşanma süreçleri, hem uluslararası hukuk hem de Türk hukuku açısından özel düzenlemelere tabidir. Bu süreçte, vatandaşlarımızın hakları ve yükümlülükleri 4271 sayılı Türk Medeni Kanunu ve Nüfus Hizmetleri Kanunu çerçevesinde belirlenmektedir.

Türk Medeni Kanunu'nun 166/3 maddesi, anlaşmalı boşanma sürecini düzenlemektedir. Bu maddeye göre, evliliğin en az bir yıl sürmüş olması ve eşlerin boşanma konusunda mutabık kalmaları gerekmektedir. Anlaşmalı boşanmada eşlerin, çocukların velayeti, nafaka, maddi-manevi tazminat ve mal paylaşımı gibi konularda uzlaşmaya varmaları beklenir.

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşları için boşanma sürecinde iki temel yol bulunmaktadır. Birincisi, bulundukları ülkede boşanma kararı aldıktan sonra bu kararı Türkiye'de geçerli kılmak; ikincisi ise doğrudan Türkiye'deki mahkemelerde boşanma davası açmaktır. 2018 yılında yapılan yasal düzenleme ile yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye'de tanınması süreci kolaylaştırılmıştır.

Nüfus Hizmetleri Kanunu'nda 2021 yılında yapılan değişiklikler, özellikle yabancı eşlerden boşanan Türk vatandaşları için önemli kolaylıklar getirmiştir. Bu değişiklikle, boşanılan eş yabancı ülke vatandaşı ise, Türk vatandaşı olan taraf tek başına başvuru yapabilme hakkına kavuşmuştur. Ancak bu düzenleme, çifte vatandaşlık sahibi olan veya mavi kart sahibi olan eski eşler için geçerli değildir.

Yabancı mahkeme kararlarının Türkiye'de geçerlilik kazanması için tanıma ve tenfiz davası önemli bir hukuki yoldur. Bu dava türü, özellikle anlaşmazlık durumlarında veya eski eşin işbirliği yapmaması halinde tercih edilmektedir. 8 Şubat 2018 tarihinde yürürlüğe giren düzenleme ile yurtdışında alınmış boşanma kararlarının nüfus kütüğüne doğrudan tescil edilmesi mümkün hale gelmiştir.

Boşanma sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli noktalar şunlardır:

  • Boşanma kararının Türk kamu düzenine aykırı olmaması
  • Kararın verildiği ülkede kesinleşmiş olması
  • Gerekli belgelerin apostil şerhi ve noter onaylı tercümelerinin hazırlanması
  • Başvuru için yetkili makamların (konsolosluk veya mahkeme) doğru belirlenmesi

Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız için boşanma süreci, son yıllarda yapılan yasal düzenlemelerle daha pratik hale getirilmiştir. Özellikle Nüfus Hizmetleri Kanunu'ndaki değişiklikler, vatandaşlarımızın yurtdışında aldıkları boşanma kararlarını Türkiye'de geçerli kılma sürecini hızlandırmış ve kolaylaştırmıştır. Bununla birlikte, sürecin hukuki karmaşıklığı nedeniyle profesyonel hukuki danışmanlık alınması önerilmektedir.

Konsolosluk Yoluyla Geçerli Kılma (Anlaşmalı Boşanma)

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının boşanma kararlarını Türkiye'de geçerli kılmak için en pratik yöntemlerden biri konsolosluk yoludur. Bu süreç, 29.04.2017 tarihinde yürürlüğe giren Nüfus Hizmetleri Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanun, yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye'de geçerlilik kazanması için daha basit ve hızlı bir prosedür sunmaktadır.

İki Taraflı Başvuru

Konsolosluk yoluyla boşanma kararının geçerli kılınması için temel prosedür, her iki eşin de başvuru sürecine katılmasını gerektirir. Bu yöntem özellikle her iki eşin de Türk vatandaşı olduğu, çifte vatandaşlık sahibi olduğu veya mavi kart sahibi olduğu durumlarda uygulanır. Başvuru için gerekli temel belgeler:

  • Yabancı mahkemeden alınan boşanma kararının apostille şerhli orijinal nüshası
  • Boşanma kararının noter onaylı Türkçe tercümesi
  • Her iki tarafın kimlik belgeleri
  • Varsa vekaletnameler

Başvuru sırasında her iki eşin de konsoloslukta hazır bulunması ve gerekli evrakları imzalaması gerekmektedir. Bu süreçte, boşanma kararının Türk kamu düzenine aykırı olmaması ve usulüne uygun şekilde kesinleşmiş olması önemlidir.

Tek Taraflı Başvuru (2021 Değişikliği)

2021 yılında yapılan önemli bir değişiklik ile boşanılan eşin yabancı ülke vatandaşı olması durumunda, Türk vatandaşı olan eşe tek başına başvuru yapma hakkı tanınmıştır. Bu düzenleme, özellikle yabancı eşle iletişimin koptuğu veya işbirliği yapılmadığı durumlarda büyük kolaylık sağlamaktadır. Ancak bu hak:

  • Çifte vatandaşlık sahibi olan eşler için geçerli değildir
  • Mavi kart sahibi olan eşler için geçerli değildir
  • Sadece temel boşanma kararının tescili için kullanılabilir

Konsolosluk yoluyla geçerli kılma işleminin önemli bir sınırlaması bulunmaktadır. Bu yöntem yalnızca boşanma kararının kendisinin geçerliliğini sağlar. Boşanma kararında yer alan tazminat, nafaka, çocukların velayeti veya mal paylaşımı gibi yan hükümler için ayrıca Türkiye'de tanıma ve tenfiz davası açılması gerekir.

Konsolosluk başvurusunun reddedilmesi durumunda, ilgililer her zaman Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz davası açma hakkına sahiptir. Bu nedenle, özellikle karmaşık boşanma davalarında veya mal varlığı ile ilgili anlaşmazlıkların bulunduğu durumlarda, doğrudan tanıma ve tenfiz davası açılması daha uygun olabilir.

Başvuru sürecinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, tüm belgelerin eksiksiz ve usulüne uygun olarak hazırlanmasıdır. Eksik veya hatalı belgelerle yapılan başvurular, sürecin uzamasına veya başvurunun reddedilmesine neden olabilir. Bu nedenle, özellikle yabancı mahkeme kararlarının tercümesi ve apostille işlemleri konusunda profesyonel yardım alınması önerilir.

Tanıma ve Tenfiz Davası (Anlaşmazlık Durumları)

Yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye'de hukuki geçerlilik kazanması için, özellikle anlaşmazlık durumlarında başvurulan en önemli hukuki yol tanıma ve tenfiz davasıdır. Bu dava türü, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun (MÖHUK) kapsamında düzenlenmektedir ve yabancı mahkeme kararlarının Türk hukuk sistemi içerisinde uygulanabilirliğini sağlar.

Tanıma ve tenfiz davası özellikle şu durumlarda gerekli hale gelmektedir:

  • Eski eşin konsolosluğa gelmemesi veya işbirliği yapmaması
  • Boşanma kararında nafaka, tazminat veya mal paylaşımı gibi ek hükümlerin bulunması
  • Çocukların velayetine ilişkin kararların uygulanması gerekliliği
  • Yabancı mahkeme kararının Türkiye'de icra edilebilirliğinin sağlanması

Dava açılırken dikkat edilmesi gereken en önemli husus, gerekli belgelerin eksiksiz hazırlanmasıdır. Yargıtay'ın 2011/4618 sayılı kararında da belirtildiği üzere, eksik belgelerle açılan davaların reddedilme riski bulunmaktadır. Tanıma ve tenfiz davası için gerekli temel belgeler şunlardır:

  • Yabancı mahkemeden alınan boşanma kararının aslı
  • Kararın noter onaylı Türkçe tercümesi
  • Kararın kesinleştiğini gösteren belge ve tercümesi
  • Tarafların kimlik belgeleri
  • Usulüne uygun düzenlenmiş vekaletname

690 sayılı KHK ile getirilen yeni düzenlemeler, bazı durumlarda doğrudan tescil imkanı sunsa da, özellikle mali haklar ve velayet gibi konuları içeren kararlar için tanıma ve tenfiz davası açılması zorunluluğu devam etmektedir. Dava, yetkili aile mahkemesinde açılır ve mahkeme, yabancı kararı şu açılardan inceler:

  • Kararı veren mahkemenin yetkili olup olmadığı
  • Kararın kesinleşip kesinleşmediği
  • Türk kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı
  • Tarafların savunma haklarının gözetilip gözetilmediği

Davanın olumlu sonuçlanması halinde, yabancı mahkeme kararı artık Türkiye'de de icra edilebilir hale gelir. Bu süreçte, davacının Türkiye'de bizzat bulunması zorunlu değildir; dava vekil aracılığıyla da yürütülebilir. Ancak vekaletnamenin özel yetkileri içermesi ve usulüne uygun düzenlenmesi önemlidir.

Tanıma ve tenfiz davalarında dikkat edilmesi gereken bir diğer husus da zaman aşımı konusudur. Türk hukukunda bu davalar için özel bir zaman aşımı süresi öngörülmemiştir. Ancak, boşanma kararının kesinleşmesinden sonra makul bir süre içerisinde davanın açılması, hem pratik açıdan hem de hak kayıplarının önlenmesi açısından önemlidir.

Yabancı Mahkeme Kararlarının Nüfus Kütüğüne Tescili

Yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye'de geçerlilik kazanması ve nüfus kütüğüne işlenmesi süreci, Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun 27/A maddesi ile önemli bir değişikliğe uğramıştır. 8 Şubat 2018 tarihinde yürürlüğe giren bu değişiklik, yabancı mahkemelerce verilen boşanma, evliliğin butlanı ve iptali kararlarının doğrudan nüfus kütüğüne tescil edilebilmesine olanak tanımıştır.

Bu düzenleme öncesinde, yurtdışında alınan her boşanma kararı için Türk mahkemelerinde tanıma ve tenfiz davası açılması zorunluydu. Yeni düzenleme ile birlikte, belirli şartların sağlanması halinde, kararların doğrudan nüfus müdürlüklerine tescili mümkün hale gelmiştir.

Başvuru Koşulları ve Gerekli Belgeler

Yabancı mahkeme kararlarının nüfus kütüğüne tescili için aşağıdaki şartların sağlanması gerekmektedir:

  • Kararın yabancı ülkenin yetkili makamlarınca verilmiş olması
  • Kararın usulen kesinleşmiş olması
  • Türk kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması
  • Kararın apostille şerhli veya kararın verildiği ülkedeki Türk konsolosluğunca onaylı olması

Başvuru için gerekli belgeler:

  • Boşanma kararının aslı ve noter onaylı Türkçe tercümesi
  • Kesinleşme şerhinin aslı ve noter onaylı Türkçe tercümesi
  • Başvuru sahiplerinin kimlik belgeleri
  • Varsa vekilin vekaletnamesi

Başvuru Süreci ve Yetkili Makamlar

Başvurular, tarafların birlikte veya taraflardan birinin ölmüş ya da yabancı olması halinde Türk vatandaşının tek başına yapabileceği şekilde düzenlenmiştir. 25 Mart 2020 tarihli değişiklikle, taraflardan birinin yabancı olması durumunda Türk vatandaşının tek başına başvuru yapabilmesi kolaylığı getirilmiştir.

Başvurular şu makamlara yapılabilir:

  • Yerleşim yerindeki il nüfus müdürlükleri
  • Adana, Ankara, Antalya, Bursa, İstanbul, İzmir gibi belirlenen il nüfus müdürlükleri
  • Yurtdışında yaşayanlar için Türk konsoloslukları

Özel Durumlar ve Sınırlamalar

Nüfus müdürlüğüne yapılan başvuru, bazı durumlarda reddedilebilir:

  • Karar ile ilgili Türkiye'de halen devam eden bir dava varsa
  • Karar Türk kamu düzenine açıkça aykırıysa
  • Gerekli belgeler eksikse (bu durumda 90 günlük ek süre verilir)

Önemli bir nokta olarak, yabancı mahkeme kararlarında yer alan nafaka, velayet ve mal paylaşımı gibi hükümler için halen tanıma ve tenfiz davası açılması gerektiğini belirtmek gerekir. Bu düzenleme yalnızca boşanmanın nüfus kütüğüne tescili için geçerlidir.

Yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının boşanma süreçlerini kolaylaştıran bu düzenleme, bürokrasiyi azaltmış ve işlemlerin daha hızlı sonuçlanmasını sağlamıştır. Ancak, her durumda hukuki danışmanlık alınması, sürecin doğru ve eksiksiz yürütülmesi açısından önem taşımaktadır. Özellikle nafaka, velayet gibi ek hükümler içeren kararlar için, mutlaka bir hukuk uzmanına danışılması ve gerekli hallerde tanıma ve tenfiz davası açılması unutulmamalıdır.

0 yorum

Yorum Bırak